آشنایی حجت الاسلام محرابی با امام خمینی (ره) در نجف 
خطبه عقد من و شهید چراغچی را امام خمینی (ره) خواندند 
کتابخانه امامین همامین(ع) پاتوق زائران کتاب‌خوان است
در دل یکی از شلوغ‌ترین و قدیمی‌ترین محلات شهر که در ۲۰۰ متری باغ موزه نادری قرار دارد، کتابخانه‌ای است مجهز به ۱۶ هزار جلد انواع کتاب که اهالی خیلی با آن آشنا نیستند.
ابتدا تصورش برایمان مشکل بود، چون بار‌ها از آن مسیر گذشته بودیم، اما فکرش را هم نمی‌کردیم که در دل یکی از شلوغ‌ترین و قدیمی‌ترین محلات شهر که در ۲۰۰ متری باغ موزه نادری قرار دارد، کتابخانه‌ای باشد مجهز به ۱۶ هزار جلد انواع کتاب. در ابتدای کوچه آیت ا... بهجت ۲ (شهیدان حسن و مجتبی خوراکیان) در محله راه آهن مشهد اثری از هیچ تابلویی که ما را برای رساندن به این کتابخانه کمک کند، نیست.
گویا این کتابخانه برای خود اهالی و کسبه هم آشنا نیست، چه برسد به رهگذرانی که از این مسیر‌ها عبور می‌کنند. گویا تا به حال کسی نام کتابخانه امامین همامین (ع) را نشنیده است. سرانجام طلبه جوانی سر راهمان قرار می‌گیرد و با دست ساختمان چهارطبقه‌ای را نشان می‌دهد که کتیبه‌ای بر سر در آن خودنمایی می‌کند: «مجتمع فرهنگی، کتابخانه و زائرسرای امام محمدباقر (ع) پایان یافت و به مدرسه علی ابن ابیطالب (ع) واگذار شده است. موسس: آیت‌ا... مکارم شیرازی». در قسمت بالای این بنای فرهنگی هم تابلوی کتتابخانه امامین همامین (ع) نصب شده است.
اینجا کتاب‌های مرجع هم امانت داده می‌شود
سه سال است که دومین مدیر این کتابخانه است؛ مدیری که کتابدار است و کار‌پرداز و یک‌تنه پاسخ‌گوی نیازهای مراجعه‌کننده‌هاست. روح‌ا... حکم‌آبادی تاریخ تاسیس و گشایش کتابخانه را مردادماه۸۶ به دست آیت‌ا...مکارم شیرازی عنوان می‌کند و می‌گوید: یک‌سال بعداز گشایش، این مرکز به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور پیوست؛ نهادی که همه کتابخانه‌های سطح شهر را از لحاظ محتوا و منابع گوناگون تغذیه می‌کند.
او می‌افزاید: گنجایش این کتابخانه ۴۵۰متربعی، ۱۲۴نفر است و ۱۵هزارو۵۰۰جلد کتاب در ۶۴قفسه برای بهره‌برداری مراجعه‌کنندگان موجود است. رئیس کتابخانه امامین همامین(ع) در ادامه می‌گوید: تقریبا تعداد کتاب‌های حوزوی در این مرکز تکمیل شده و در‌حال تجهیز آن به کتاب‌های دانشگاهی هستیم.
او به امانت‌دادن کتاب‌های مرجع اشاره و بیان می‌کند: در این کتابخانه، حتی کتاب‌های مرجع به مدت ۱۴روز امانت داده می‌شود و اعضای کتابخانه می‌توانند هم‌زمان پنج کتاب امانت بگیرند.
کتابخانه‌ای ویژه آقایان!
قصد داریم بازدیدی هم از سالن مطالعه بانوان داشته باشیم اما به نظر می‌رسد که بانوان، سهمی از این کتابخانه ندارند. رئیس مرکز در‌این‌باره می‌گوید: به‌علت نداشتن جا و مکان، برای خانم‌ها سالن مطالعه نداریم. مدتی پیش در باغ‌موزه نادری کتابخانه‌ای بود ویژه خانم‌ها که باتوجهبه فاصله نزدیکش به ما در واقع مکمل این کتابخانه به شمار می‌آمد اما در حال حاضر با نام «کتابخانه هجرت» به شهید قرنی۱۸ انتقال یافته است.
زائران؛ مشتری پر‌و‌پا‌قرص کتابخانه
حکم‌آبادی تعداد مراجعه‌کننده‌ها را به‌طور میانگین روزانه ۵۰ تا ۷۰نفر به‌ویژه در روزهای امتحانات برمی‌شمرد و می‌افزاید: بیشتر مراجعه‌کننده‌ها جوان‌های ۱۸ تا ۲۵ساله‌اند که تعدادی از آن‌ها دست‌کم هفته‌ای یک‌بار به اینجا می‌آیند. تابستان و ماه مبارک رمضان هم که زائرسرای امام محمدباقر(ع) واقع در طبقات بالایی کتابخانه، مملو از جمعیت است، کتابخانه غلغله می‌شود و یک‌دقیقه هم وقت خالی پیدا نمی‌کنم.
او همچنین از رایگان‌بودن اینترنت در این مکان می‌گوید و اینکه افزون‌بر مقاله‌های علمی معتبر اینترنتی، انواع نشریه‌های کاغذی نیز دراختیار اعضا قرار می‌گیرد. رئیس کتابخانه در‌عین‌حال خاطرنشان می‌کند: با‌این‌همه امکانات باز هم کتابخانه حتی برای همسایه‌هایش ناشناخته است.
شاید کمتر کسی بداند که در کنار پارکینگ و طبقه زیرین زائرسرای امام محمدباقر(ع) کتابخانه‌ای خلوت و مجهز هست که مکانی مناسب برای پژوهشگران و اهل مطالعه به شمار می‌رود.
رئیس مرکز با‌اشاره‌به سردرگمی برخی مراجعه‌کننده‌ها هنگام جستجوی کتاب مدنظرشان در قفسه‌ها می‌افزاید: گاهی از عملکرد برخی اعضا متعجبم؛ حاضرند ساعت‌ها در قفسه برای یافتن کتاب مدنظرشان وقت بگذارند، درحالی‌که می‌توانند با پرسشی کوتاه از کتابدار کتاب را پیدا کنند که البته دست آخر هم دست‌به‌دامن خود من می‌شوند.
بازدید تابستانه آیت الله مکارم شیرازی از مرکز
مدیر این مرکز فرهنگی با بیان اینکه آیت‌الله مکارم شیرازی، واقف و بانی مجتمع فرهنگی، کتابخانه و زائرسرای امام‌محمدباقر(ع)، اوضاع و احوال آن را در تابستان هرسال بررسی و رصد می‌کند، یادآور می‌شود: با این‌حال، این مرکز نیز مانند بسیاری دیگر از کتابخانه‌ها با مسائلی روبه‌روست که بهتر است در‌این‌باره مسئولان کتابخانه‌های عمومی اظهارنظر کنند.
از آرامگاه فردوسی و قاسم‌آباد هم مراجعه‌کننده داریم
حکم‌آبادی در ادامه می‌گوید: درست است که این مرکز ناشناخته مانده است اما گاهی همین تعداد اعضای اهل مطالعه، این کتابخانه و استفاده از کتاب‌های آن را به دوستان و بستگان خود پیشنهاد می‌دهند؛ به همین علت گاهی جوان‌هایی از منطقه‌های گوناگون شهر مانند آرامگاه فردوسی و قلعه‌ساختمان و قاسم‌آباد به کتابخانه ما می‌آیند.
گاهی جوان‌هایی از منطقه‌های گوناگون شهر مانند محله فردوسی و قلعه‌ساختمان و قاسم‌آباد به کتابخانه ما می‌آیند
نیم‌درصد درآمد شهرداری‌ها باید به کتابخانه‌های عمومی اختصاص یابد
مدیر جوان کتابخانه به اینجای صحبت که می‌رسد، به مصوبه مجلس درباره نیم‌درصد درآمد شهرداری‌ها و اختصاص آن به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز می‌پردازد: این قانون با عنوان «تاسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی کشور» در سال۸۲ تکمیل و در ۶ماده آن مقرر شد «شهرداری‌ها مکلفند همه‌ساله حداقل نیم‌درصد از درآمدهای خود را به منظور اداره امور کتابخانه‌ها دراختیار انجمن‌های کتابخانه‌های عمومی شهر مربوط قرار دهند.»
که همین چند وقت پیش در مجلس در این زمینه و درباره اجرای این قانون بحث شد. چند‌و‌چون اجرای این قانون و عملی‌شدن آن به دست مراجع ذی‌صلاح قابل پیگیری است و همین نیم‌درصد خیلی به اوضاع کتابخانه‌ها یاری می‌رساند.
لغو طرح «کتاب من» و قطع سهمیه مجلات به‌خاطر تحولات مدیریتی
کتابدار این مرکز همچنین درباره طرح «کتاب من» که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تا سال گذشته اجرا می‌کرد، می‌گوید: در این طرح افراد کتاب‌های موردنیازشان را سفارش می‌دادند و نخستین امانت‌گیرنده کتاب، شخص سفارش‌دهنده بود که به‌علت تغییر و تحولات مدیریتی در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، طرح یادشده لغو شد. قطع سهمیه مجلات ما از فروردین سال جاری از دیگر پیامدهای تغییر و تحولات مدیریتی بود.
اهدای کتابخانه شخصی آقای وکیل
«اهدای کتابخانه شخصی مرحوم محمود شهبازی، وکیل پایه یک دادگستری، از اتفاقات خوبی است که در روزهای گذشته در این کتابخانه رخ داد.» حکم‌آبادی این را می‌گوید و و درباره اهدای کتاب‌ها و کتابخانه شخصی شهروندان به کتابخانه‌های عمومی بیان می‌کند: مدتی پیش نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور طرح «عاشورا» را به اجرا گذاشت که بر‌پایه آن شهروندان می‌توانند کتاب‌ها و کتابخانه شخصی خود را به کتابخانه‌های همگانی سطح شهر اهداکنند و البته اهدای کتاب را برخی شهروندان به بهانه‌های گوناگون انجام می‌دهند.
اگر از عنوان‌های اهدایی در کتابخانه‌ای به تعداد کافی و موردنیاز موجود باشد، کتاب‌های اهداشده به نهاد کتابخانه‌ها فرستاده می‌شود و نهاد کتابخانه‌ها نیز پس‌از بررسی کتابخانه‌های سطح شهر، کتاب‌ها را به کتابخانه‌ای می‌فرستد که آن‌ها را دراختیار ندارند.
کار فرهنگی زیربنایی نشده است
احمد عشقی‌نژاد از اعضای ثابت این کتابخانه است. او از وضعیت فرهنگی موجود دل پری دارد: قبول کنیم که کار فرهنگی اصولی و زیربنایی نشده است. مردم این دوره و زمانه هم گرفتار معیشت هستند.
خب وضعیتی پیش می‌آید که در آن، برای نمونه، کتابخانه ما بدون مخاطب و متقاضی مطالعه می‌ماند. درنظر بگیرید راهنمایی‌و‌رانندگی در تعطیلات نوروز کار فرهنگی می‌کند و کلی پیغام درقالب‌های گوناگون به مردم می‌دهد. ببینید چقدر اثرگذار است. چرا در همه روزهای سال این کار انجام نشود؟
این تحصیل‌کرده حوزوی خارج فقه و اصول خاطرنشان می‌کند: اگر این کتابخانه هم بی‌مخاطب است، دقیقا به همین مسائل بنیادین باز‌می‌گردد. او گریزی می‌زند به صحبت یکی از استادان حوزه و می‌گوید: اواخر دوره سوم شورای شهر مشهد به همراه سه تن از اعضای آن در محضر استاد فائقی حاضر شدیم.
ایشان ضمن ابراز گله از وضعیت فرهنگی موجود به نکته ظریفی اشاره کردند؛ اینکه میزان بودجه فرهنگی آمریکا برابر با میزان بودجه فرهنگی کل اتحادیه اروپا بوده و این موضوعی است که نباید از آن به‌راحتی بگذریم.
این شهروند که از میدان امام‌حسین(ع) به کتابخانه می‌آید، به شرایط آسان عضویت در کتابخانه امامین همامین(ع) اشاره می‌کند و می‌افزاید: هروقت کار ریشه‌دار کردیم، این کتابخانه و مانند آن رونق می‌گیرند.
اینجا تاریک است
سرش روی کتاب قطوری خم شده و سخت مشغول مطالعه است. آن‌قدر تمرکز کرده که متوجه حضور خبرنگار شهرآرامحله و رئیس کتابخانه در کنار خود نمی‌شود. مرتضی مقاره وقتی متوجه موضوع می‌شود، بی‌مقدمه می‌گوید: اینجا تاریک است و نور کافی برای مطالعه نیست. از طرفی سالن برای صرف خوراکی هم نداریم و مصرف نوشیدنی و خوراکی در این مکان، ممنوع است؛ این است که قاچاقی خوراکی می‌خوریم!
با این وضعیت تکلیف افرادی، چون من چه می‌شود که نمی‌توانم در منزل درس بخوانم و ناچارم از ساعت ۸ صبح تا ۶ عصر در این کتابخانه باشم. درِ نماز خانه هم که به‌جز وقت نماز بسته است.
این دانشجوی رشته برق قدرت ادامه می‌دهد: خبری از کتاب‌های فنی هم در این کتابخانه نیست. البته کتاب‌های داستانی خیلی خوبی دارد.
او درباره چگونگی آشنایی‌اش با این مرکز می‌گوید: منزل ما با کتابخانه فقط یک‌کوچه فاصله دارد. هر روز از کنار این مکان رد می‌شدم اما فکر می‌کردم فقط زائرسراست، تا اینکه به‌صورت اتفاقی با کتابخانه آشنا شدم. اینجا غریب و پرت و ناشناخته است.
مرتضی خواستار احیای دوباره طرح «کتاب‌من» می‌شود و همچنین می‌افزاید: مدتی است روزهای جمعه کتابخانه تعطیل است که ای کاش به روال سابق آن بازگردد.
مراجعه‌کننده نیست
حسن امانی، معاون مجتمع فرهنگی، کتابخانه و زائرسرای امام‌محمدباقر(ع) درباره تعطیلی روزهای جمعه کتابخانه می‌گوید: تنها فعالیت فرهنگی این مرکز، دایر بودن همین کتابخانه است و از‌آنجا که در روزهای جمعه استقبالی از این مکان نمی‌شد، تصمیم بر تعطیلی آن گرفتیم؛ با این همه کتابخانه در بیشتر مناسبت‌های تعطیل آماده ارائه خدمات است.
حکم‌آبادی، مدیر کتابخانه هم درباره علت نور کم کتابخانه عنوان می‌کند: لامپ‌های ردیف جلویی کتابخانه، همیشه روشن است. گاهی در کتابخانه فقط یکی‌دو نفر حضوردارند که ترجیح می‌دهند با اینکه قسمت ورودی کتابخانه نور کافی دارد و خلوت است، انتهای سالن بنشینند.
او همچنین در‌زمینه ممنوع‌بودن مصرف خوراکی در کتابخانه باتوجهبه نبود مکان خاص بیان می‌کند: در‌کنار کتابخانه و در فاصله پنج‌متری آن، حسینیه است. خودم این ضرورت را احساس کردم و حتی تصمیم داشتم امکان استفاده از سماور و چای را در گوشه‌ای از سالن مطالعه فراهم کنم.
به همین منظور پیش از این اقدام، به‌صورت آزمایشی درِ حسینیه باز گذاشته شد تا مراجعه‌کننده‌ها برای صرف خوراکی به آنجا مراجعه کنند اما متاسفانه اصلا مسائل بهداشتی رعایت نشد. حتی در همین کتابخانه گاه این موضوع دیده می‌شود. به همین علت تصمیم گرفتم مصرف خوراکی در کتابخانه، ممنوع باشد.
* این گزارش یکشنبه، ۱۴ دی ۹۳ در شماره ۱۳۴ شهرآرامحله منطقه ۴ چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
